Beleidsplan ‘Veilige Gemeente’ — Eglise Wallonne du Sud-Ouest

E G L I S E   W A L L O N N E

BREDA – DELFT – DORDRECHT – MIDDELBURG – ROTTERDAM

Beleidsplan 'Veilige Gemeente' van de Eglise Wallonne du Sud-Ouest

Inleiding

De Eglise Wallonne du Sud-Ouest (officieel de Waalse gemeente te Breda-Delft-Dordrecht-Middelburg-Rotterdam) vindt het belangrijk een veilige omgeving te bieden aan haar leden, gastleden, vrienden en andere bezoekers. Het gaat daarbij niet alleen om een veilige omgeving bij de kerkdiensten, maar ook bij de diverse kerkelijke activiteiten en momenten van contact binnen en vanuit de gemeente. Deze doelstelling betekent dat iedereen binnen de kerkelijke omgeving elkaar met respect behandelt en dat personen met speciale taken binnen en voor de gemeente geen misbruik van hun positie maken.

Paulus gebruikt voor de gemeente van Christus het beeld van het lichaam dat een eenheid is die uit vele delen bestaat. Er zijn verschillende gaven, maar er is één Heer. En hoewel er heel verschillende ambten en taken te vervullen zijn, kan de een niet zeggen dat hij of zij méér is of belangrijker dan de ander. In ieder werkt een en dezelfde Geest (I Kor. 12, 4 - 3l).

Concreet betekent dit dat niemand misbruik mag maken van zijn of haar positie en dat de leiding van de kerk corrigerend zal moeten optreden als er onverhoopt sprake is van grensoverschrijdend gedrag zoals ongewenste intimiteiten, machtsmisbruik, financiële malversatie, intimidatie of dreiging.

Met het oog hierop heeft de kerkenraad een beleidsplan opgesteld. Hierin worden de richtlijnen van de landelijke Protestantse Kerk Nederland (PKN) gevolgd. Voor informatie zie: https://www.protestantsekerk.nl/thema/veilige-gemeente.

De PKN stimuleert individuele gemeenten om een veilig klimaat binnen de gemeente te bieden. Dit beleidsplan Veilige Gemeente bevat achtereenvolgens de voorgenomen en al bestaande maatregelen van de Eglise Wallonne du Sud-Ouest op het gebied van bewustwording (1), omgangsregels (2), de rol van vertrouwenspersonen (3), protocol bij de melding van grensoverschrijdend gedrag (4), aanstellingsbeleid en invoering van VOG (5), communicatie (6) en financiën (7).

1. Bewustwording van het thema 'een veilige gemeente'

Het is een misverstand te denken dat het thema 'een veilige gemeente' alleen of vooral over seksueel misbruik gaat. Onder dit thema verstaan wij dat het leven van de gemeente gekenmerkt wordt door een sfeer en een omgeving waarbinnen ieder zich veilig en gerespecteerd kan voelen. Dit is een ideaal dat permanente aandacht vraagt, in het bijzonder van mensen die een leidinggevende functie bekleden. We kunnen bijvoorbeeld gemakkelijk zeggen dat in onze gemeente niemand wordt gediscrimineerd, achtergesteld of misbruikt, maar wordt dat door ieder ook zo ervaren? Hebben we voldoende oog voor de kwetsbare leden van onze gemeente? In elke gemeente zitten mensen die in hun persoonlijk leven traumatische ervaringen hebben opgedaan met misbruik, soms zelfs binnen de kerk. Zijn we ons dat voldoende bewust? Hoe gaan we om met thema's als ‘macht en onmacht'?

Er zijn allerlei vormen van grensoverschrijdend en intimiderend gedrag. Daarbij is er één overeenkomst: het gaat om een verschil in macht, waardoor een van de partijen geen of weinig weerstand kan bieden. Er wordt misbruik gemaakt van een situatie of positie voor eigen belang. Soms is er sprake van ernstig misbruik in andere gevallen lijkt het een licht vergrijp of niet meer dan een onachtzaamheid. Dat wil niet zeggen dat iemand er niet onder lijdt. Waar liggen de grenzen van wat in vertrouwen wordt gedeeld? Kunnen we in alle eerlijkheid zeggen dat in onze gemeente niet over anderen wordt geroddeld, tot schade van die personen? Is het onze ervaring dat mensen het durven aangeven als anderen over hun grenzen gaan? Of gaan wij ervan uit dat dit soort dingen bij ons niet voorkomt? Is het in onze gemeente breed bekend waar men terecht kan in geval van grensoverschrijdend gedrag en hoe vervolgens met die klacht wordt omgegaan? Het zijn zomaar wat vragen op een rij.

Besluit

• De Eglise Wallonne du Sud-Ouest zal de bewustwording over Veilige Gemeente bevorderen door de volgende acties:
• Het thema Veilige Gemeente zal met enige regelmaat onder de aandacht worden gebracht in vieringen, gespreksgroepen en bij kerkelijke activiteiten.
• Het thema Veilige Gemeente heeft specifieke aandacht in het jeugdwerk, onder meer door het te agenderen rond de organisatie van activiteiten voor jongeren (Wat doen we? Gaat het goed? Kan het beter?)
• Rond bijeenkomsten kan gebruik gemaakt worden van werkvormen of activiteiten die de bewustwording over veiligheid vergroten.
• Het onderwerp Veilige Gemeente komt standaard aan de orde bij gesprekken met nieuwe beroepskrachten, ambtsdragers en andere vrijwilligers.

2. Het vaststellen van omgangsregels (gedragscode)

Omgangsregels zijn afspraken in een groep over hoe je met elkaar omgaat. Het is aan de kerkenraad om een gedragscode met omgangsregels voor vrijwilligers in de gemeente vast te stellen. Als bij de aanstelling van nieuwe ambtsdragers en vrijwilligers die gedragscode met omgangsregels als document wordt overhandigd en besproken, blijft het thema 'veilige gemeente' onder de aandacht. Dit biedt houvast voor een geregelde evaluatie van dit gevoelige thema. En bij overschrijding van de regels kan de kerkenraad op basis hiervan ingrijpen.

Besluit

Er is voor de Eglise Wallonne du Sud-Ouest een gedragscode vastgesteld. Zie daarvoor de website ewso.nl.

3. De aanstelling van vertrouwenspersonen

Bij een vertrouwenspersoon kunnen gemeenteleden terecht met hun vragen, vermoedens en meldingen over dingen waarmee ze niet naar een ambtsdrager willen gaan. Vertrouwenspersonen kunnen iemand ook zelf proactief benaderen wanneer er een vermoeden is van grensoverschrijdend gedrag binnen de gemeente. Ook kunnen ze de kerkenraad advies geven over hun beleid voor een veilige gemeente. De vertrouwenspersoon is er voor de melder of het slachtoffer en denkt met deze mee over mogelijke vervolgstappen. Een vertrouwenspersoon staat nooit tegelijkertijd twee partijen bij.

Een vertrouwenspersoon is iemand die qua persoon, opleiding en werkervaring geschikt is om deze rol op zich te nemen en die in brede kring vertrouwen geniet. Het is iemand die op voldoende afstand staat van de leiding in de kerk. Hij/zij heeft zich door middel van een training voor deze specifieke taak bekwaamd. De aanstelling van deze vertrouwenspersonen geschiedt door de kerkenraad.

Besluit

Er zijn door de kerkenraad van de Eglise Wallonne du Sud-Ouest vertrouwenspersonen aangesteld. Zíe de website voor hun gegevens.

4. Protocol bij de melding van grensoverschríjdend gedrag

Hoe gaat het in zijn werk op het moment dat iemand een onveilige situatie bij een vertrouwenspersoon wil melden? Het kan beginnen bij wat wel 'een niet-pluis-gevoel' wordt genoemd.

Een voorbeeld:
Het valt je op dat mevrouw X., een gescheiden vrouw die al jaren meedoet in een bezoekgroep van ouderen, al een tijd wat schichtig doet. Ze komt minder in de kerk dan vroeger. Onlangs was er een pijnlijk incident tijdens een vergadering van de bezoekgroep. Mevrouw X. wilde een ervaring inbrengen, maar terwijl ze nog bezig was haar vraag te formuleren, kapte de voorzitter haar af. Dit soort vragen waren genoegzaam besproken, in een dergelijk geval moest zus of zo worden gehandeld. Voor vandaag stonden er andere punten op de agenda. Mevrouw X. werd vuurrood en hield verder haar mond. Na de vergadering zei ze tegen haar buurvrouw dat ze erover dacht met dit werk te gaan stoppen. Deze voorzitter, die heel veel werk voor de kerk verzet, kan vaker dominant uit de hoek komen, maar niemand durft daarvan wat te zeggen uit angst dat hij met zijn vrijwilligerswerk stopt. Maar deze bejegening klopte niet.

1. Meldingen van een onveilige situatie kunnen worden gedaan door
   1. iemand met een niet-pluis-gevoel bij een situatie tussen mensen,
   2. een slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag,
   3. een veroorzaker van grensoverschrijdend gedrag.
2. Melder en vertrouwenspersoon hebben een gesprek.
   De vertrouwenspersoon maakt een kort gespreksverslag en checkt de juistheid hiervan bij de gesprekspartner. Het eerste gesprek heeft vooral het karakter van een 'luisterend-oor'-gesprek. Niet zelden is dat al voldoende. De vertrouwenspersoon kan verwijzen, bemiddelen en bijstaan in aangiftes en bij het indienen van een klacht. Melder en vertrouwenspersoon bekijken samen of een vervolg wenselijk/ noodzakelijk is.
3. Is er een levensbedreigende situatie of een mogelijk strafbaar feit?
   Zo JA: Na het gesprek van de vertrouwenspersoon met het slachtoffer gaan ze samen naar de politie. Ook vindt een geanonimiseerd collegiaal overleg met een collega-vertrouwenspersoon plaats en terugkoppeling naar het slachtoffer. De vertrouwenspersoon staat het slachtoffer, als hij/zij dat wil, bij in gesprekken, bij aangiftes en procedures. Aan het eind volgt een afronding van de begeleiding en eigen rapportage vertrouwenspersoon.
   Zo NEE: Gesprek vertrouwenspersoon met melder. Geanonimiseerd collegiaal overleg van vertrouwenspersoon met collega-vertrouwenspersoon en terugkoppeling naar melder. Als melder niet het slachtoffer zelf is, dan volgt nu een gesprek van vertrouwenspersoon met slachtoffer.
4. Check in het landelijk protocol
   Is er sprake van een situatie die niet binnen de gemeente kan worden afgehandeld?
   Zo JA: Volg het landelijk protocol. Vraag advies bij het meldpunt SMPR (www.smpr.nl)
   Zo NEE: Ga naar stap 5.
5. Is er sprake van ander grensoverschrijdend gedrag?
   Zo JA: Vertrouwenspersoon staat slachtoffer bij in het doen van vervolgactíes. Zo nodig wordt gewezen op pastorale, psychologische, maatschappelijke, kerkelijke of juridische hulp.
   Zo NEE: Slachtoffer en vertrouwenspersoon bespreken waar of bij wie de situatie wel kan worden aangekaart. Aan het eind: afronding van de begeleiding en rapportage vertrouwenspersoon.

5. Aanstellingsbeleid en invoering van VOG

In haar vergadering van 20 april 2024 besloot de generale synode van de PKN unaniem dat een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) per 1 juli 2025 verplicht wordt voor medewerkers en vrijwilligers van lokale gemeenten binnen de Protestantse Kerk. Dit is een verklaring waaruit blijkt dat iemands (justitiële) verleden geen bezwaar vormt voor het vervullen van een specifieke taak of functie in de samenleving. Tot de genoemde personen die zo'n VOG moeten hebben behoren in ieder geval alle ambtsdragers, alle anderen die namens de gemeente pastorale taken hebben, functies waarin men regelmatig (bege)leiding geeft aan minderjarigen of kwetsbare mensen en voor vertrouwenspersonen.

Besluit

De kerkenraad van de Eglise Wallonne du Sud-Ouest heeft het besluit genomen dat de VOG wordt ingevoerd. De kerkenraad heeft besloten dat de VOG verplicht wordt voor:

• ambtsdragers
• vertrouwenspersoon
• koster
• leiding kinder- en jongerenwerk
• autorijdienst
• degenen die andere leden of vrienden van de Eglise Wallonne du Sud-Ouest helpen met financiën, verzekeringen, medische begeleiding.

6. Communicatie

De vaststelling van het beleidsplan Veilige Gemeente of actualisering daarvan wordt vermeld in de Infolettre. Bij deze meldingen wordt de inhoud van het (aangepaste) beleid toegelicht. Op de website www.ewso.nl is een aparte rubriek Veilige Gemeente ingericht. Deze rubriek bevat informatie over de onafhankelijke rol en de contactgegevens van de vertrouwenspersonen, over het Beleidsplan Veilige Gemeente en over de gedragscode.

Besluit

Er komt een aparte rubriek Veilige Gemeente op de website.

7. Financiën

Vertrouwenspersonen zijn mensen die hun beroepservaring en expertise inzetten ten behoeve van de kerk. Wanneer een casus juridische aspecten heeft die de expertise van de vertrouwenspersonen te boven gaat, zal voor advies een beroep moeten worden gedaan op een landelijk juridisch bureau. Daarvoor zal ruimte op de begroting zijn.

Besluit

De vertrouwenspersonen voeren hun taak onbezoldigd uit. Wanneer nodig, is budget beschikbaar.

Gedragscode voor vrijwilligers

Deze gedragscode is vastgesteld door de kerkenraad op 17 juli 2025.

De Protestantse Kerk in Nederland wil een veilige kerk zijn, een plaats waar mensen in vrijheid en vertrouwen samenkomen om hun geloof te beleven. Als Eglise Wallonne du Sud-Ouest/ Waalse gemeente te Breda-Delft-Dordrecht-Middelburg-Rotterdam onderschrijven wij dit en daarom gebruiken wij onderstaande gedragscode voor vrijwilligers.

Voor een veilige gemeente zijn we samen verantwoordelijk. Met elkaar spreken we daarom deze gedragscode af. Voor iedereen binnen en buiten onze eigen gemeenschap zijn we hierop aanspreekbaar. Deze gedragscode is opgesteld ter bescherming van alle leden en vrienden van de kerk en dus ook ter bescherming van de vrijwilligers zelf. Deze gedragscode geldt voor alle vrijwilligers op elk terrein van zijn of haar taken binnen de kerkelijke gemeente. Deze gedragscode wordt bij de benoeming of aanstelling aan de vrijwilliger overhandigd en met haar/hem besproken. De vrijwilliger wordt ook geïnformeerd over het Beleid Veilige Kerk. De vrijwilliger verklaart zich door de acceptatie van de taak c.q. functie akkoord met de inhoud van de Gedragscode Vrijwilligers en het Beleid Veilige Kerk. Dit kan door middel van ondertekening of door bijvoorbeeld via een e-mail te bevestigen akkoord te zijn met de inhoud van de gedragscode.

1. Veilige omgeving

   We werken samen aan een omgeving en een sfeer waarbinnen iedereen zich veilig en gerespecteerd voelt en vrijuit het geloof kan beleven.

2. Respect

   We respecteren elkaar en anderen. We benaderen de ander niet op een manier die haar of hem in waardigheid en/of integriteit aantast. Dit geldt in het bijzonder voor minderjarigen en andere kwetsbaren. We zijn zorgvuldig bij pastorale en diaconale contacten, omdat we weten dat machtsverschillen hier een rol kunnen spelen.

3. Geheimhouding en privacy

   We gaan zorgvuldig om met vertrouwelijke en/of persoonlijke informatie of gegevens van anderen. Dit geldt ook voor alles waarop de geheimhoudingsplicht betrekking heeft. We gaan zorgvuldig om met de privacy van een ander.

4. Integriteit

   We respecteren elkaars rechten, doen niemand kwaad en maken op geen enkele manier misbruik van elkaar. We respecteren elkaars lichamelijke integriteit en gaan terughoudend om met fysiek contact.

5. Taalgebruik

   Ons taalgebruik is respectvol. We stellen geen ongepaste vragen en maken geen ongewenste (seksueel getinte) opmerkingen over het persoonlijke leven of uiterlijk van anderen. We uiten ons met respect over anderen, ook via digitale communicatiekanalen en wanneer iemand niet aanwezig is. We roddelen niet en maken geen kwetsende grappen of opmerkingen.

6. Financiële belangen

   We vermijden elke vorm van belangenverstrengeling, ook op financieel gebied. Met giften gaan we zorgvuldig om, zowel bij het doorgeven als het aannemen ervan.

7. Seksueel misbruik

   We volgen in geval van (seksueel) misbruik door vrijwilligers of beroepskrachten, of bij vermoedens daarvan, het Protocol voor gemeenten die geconfronteerd worden met (seksueel) misbruik in pastorale en gezagsrelaties. Onder seksueel misbruik wordt verstaan: iedere vorm van grensoverschrijdend gedrag, misbruik van macht of vertrouwen, waarbij een machtsverschil of een afhankelijkheidsrelatie bestaat tussen de (vermoedelijk) benadeelde en de beschuldigde, waarbij de beschuldigde een vrijwilliger of beroepskracht binnen de Protestantse Kerk in Nederland is. Alle seksuele handelingen, contacten en relaties tussen een vrijwilliger en een minderjarige zijn onder geen beding geoorloofd en worden beschouwd als seksueel misbruik.

8. Een cultuur van openheid

   We werken actief aan een cultuur van openheid, die bijdraagt aan een veilige omgeving binnen de gemeente. We zijn alert op signalen van ongewenst gedrag en spreken elkaar daarop respectvol aan. Twijfelen we over ons eigen gedrag of dat van een ander, dan kunnen we altijd contact opnemen met een van de vertrouwenspersonen.